Rüzgar, akşamları artık yazdan daha farklı, daha bir serin esmektedir. Yayladan göçenlerden, Kadırga’ya, Sisdağı‘na kar düştüğü haberleri duyulmaktadır.
Vakit dardır. Kış hazırlığına biraz daha hız vermek, biraz daha gayret göstermek gerektir şimdi.
Harmanın bir köşesine yığılmış duran fındık çuvalları pazara inmeli, paraya çevrilmelidir. Çünkü hasılat ile evin kışlık ihtiyacının temini gereklidir.
Zahireciden ekmeklik beyaz buğday unu, şeker, tuz, pirinç, bulgur alınmalı, ahırın bir köşesine yem, kepek istiflenmelidir.
Tuhafiyeciden basma, pazen, kumaş… akraba komşu abi ve ablalar eliyle, mekanik dikiş makineleriyle elbiseye ve pantolona dönmelidir.
Mutfakta terekte duran çillenmiş bakır tencere, çalpara, sahan çarşıya gönderilip kalaylanmalıdır.
Boya badana için kireç, çatı için katran, pencereyi kapıyı tamir için belki çivi, macun, cam, kışlık bakım ve onarım namına her ne eksiği varsa hanenin hepsi tamamlanmalıdır.
Bahçeler bağlar, yeşilin dışında, daha başka ve envai çeşit renkle boyanmıştır. Sonbahardır.
Ekseri ormanlık alanlardan çalı süpürgelerle toplarlanan gazel, yaprak, büyük çit sepetlere sıkı sıkıya doldurulup ahırın bir köşesine yığılır. Bunun sebebi, verimli ürün almak için tarladan, gerekli olan kaliteli gübreye yani kemreye, ayrıca ahırdaki konfora birebir ihtiyaçtandır, gereklidir.
Mısır tarlası biçilmeye başlanmıştır. Mısır sapı yığınlarından ve temmuzda fındık bahçelerinin altından orakla, tırpanla biçilip kurutulan çayırdan, eve yakın yerlere otluk yığılır.
Meyve ağaçları budanır, fındık bahçesi elden geçirilir, bahçelenir. Elde edilen çalı odun, sobalık olarak mutfağa yakın bir yere dizi dizi sıralanır. Arta kalan yeşil yapraklar soldurulur ve artık hayvan yemidir.
Ocağı sobayı alıştırmak, yakmak için çıra, kuru çalı ve foruk fındık bir köşede hazırda bekletilir. Ayrıca yeni tarladan çıkan patates, yeşermesin, soğuk görüp ziyan olmasın diye, gölge yere taşınıp üstü örtülür.
Hasat yapılmaktadır tarlalarda. En iyisinden mısır, fasulye, kabak… artık ne var ise, bir avuç kadar tohumu, kat kat kağıtlara sarılıp, önümüzdeki senenin mart ayı tarla için, itina ile saklanır.
Mısır koçanları, dallara asılarak kurutulur, fındık dallarından örülmüş çötenlerde saklanır. Soğuk kış geceleri suda pişirilir “kalandar mısırı“, ya da onunla yapılan çorbaya, yoğurtlu “mısır çorbası” denir.
Sonra tane mısır, çuvallara konularak sırta alınır. Su değirmeninin yolu tutulur. Mısır, un haline getirilerek onunla “mısır ekmeği“, kızartmalada balık ve hamsiyi una bulayarak, üzüm pekmezi şırasına katılıp pişirilerek “pekmez yağlaşı” yapılır sofralarda böylece kendine yer bulur. Biraz daha kalın taneli öğütülen mısır ise, “lahana sarması“na veya “lahana döşemesi” denen yemeğe katılır ki, tadı damaklarda başka bir lezzet bırakmaktadır.
Toprak küplere fasulye, domates, salatalık, sarımsakdan “turşu” kurulmuştur. Denizden yeni çıkmaya başlayan hamsiden yapılan “tuzlama” ve üzüm ile dut “pekmez“leri de bu küplerin yanında yerini almıştır.
Köylerde, ekseri her mahallede bulunan taş fırınlarda, komşu evlerden sıra alınıp,” mısır ve fasulyeden “fırın kurusu” hazırlanır.
“Tarhana” hamuru bezler üzerine serilerek güneşte kurutulur. Eleklerden geçirilerek inceltilir. Bez torbalarda saklanır.
İç “fındık” fırında, “Elma, armut” ise ince ince dilimlenerek güneşte kurutulur. Kışın “çerezlik” ve “hoşaf”lık olarak kullanılır.
İnce şerit halinde dilimlenen kabak da yine güneşte bekletir, kış mutfağında ismi ise onun “sırım kabak“dır.
Kaynatılmış ayranın üzerinden alınan kısmı, torbalara koyularak ağır taşlar altında iyice suyu alınır. “Çökelek” haline getirilir.
Ahşap yayıklarda ayrandan ayrılan “tereyağ“, kışlık olarak biriktirilir.
Kurban bayramlarından kalma, sadece dondurularak saklanması mümkün olan et, “kavurma“lar, kalıplar halinde bozulmasın diye, sarılıp sarmalanır. En makul ve korunaklı yerde saklanır. Zira hazırlanacak yemeklerde, küçük bir parça et lezzeti almak, o vakitler büyük bir nimettir.
Yaşanmış bir devri, Doğu Karadeniz’de, yöremizde kış hazırlıklarını, o devir ev ekonomimiz açısından yansıtmaya çalıştım.
Afiyetle kalınız…
